Vieren van de vrijheid en tegelijkertijd de herinneringen aan de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog levend houden. Het is in het kort gezegd de belangrijkste pijler van Stichting Airborne Comité Eindhoven. “Vrijheid is niet vanzelfsprekend, zeker in deze tijd.”

Door Rob Weekers

Twee drijvende krachten achter de stichting zijn erevoorzitter Albert Roxs (91) en voorzitter Robert van Gemert (58). Dat zijn ze nog niet zo lang. De stichting bestaat pas een aantal maanden, en zag het licht nadat in 2022 het doek viel voor de Eindhovense Vereniging van Airbornevrienden. Deze club van betrokken Eindhovenaren was maar liefst 66 jaar actief om de bevrijding van Eindhoven te herdenken door nauwe contacten te onderhouden met de Amerikaanse luchtlandingsdivisie 101, die ervoor zorgde dat Eindhoven zich tijdens de oorlog de eerste bevrijde stad van het land mocht noemen.

Bittere pil

Coronaperikelen eisten hun tol, en een aantal leden hield het vanwege hun hoge leeftijd voor gezien. Voor Albert Roxs, sinds jaar en dag betrokken bij de Airbornevrienden, was dat even slikken. “Een bittere pil, ik werd er verdrietig van. Het verhaal over de Tweede Wereldoorlog móet verteld blijven worden. Neem nu Ieper in België; daar wordt nog iedere avond de Last Post geblazen, een eerbetoon aan de gesneuvelden van de Eerste Wereldoorlog. Een fantastische traditie, zo hoort het.”

D-Day Dinner

Het hart van krasse knar Albert ging weer sneller kloppen tijdens het in Eindhoven gehouden D-Day Dinner op 6 juni. Een grote groep mensen, waaronder veel Airbornevrienden, kwam daar bij elkaar om de invasie in Normandië te herdenken. Al snel bleek dat het vuur nog niet helemaal was gedoofd. De krachten werden gebundeld, en het Airborne Comité zag het licht. Vereniging werd stichting.

Nooit vergeten

Hoewel er veel overeenkomsten zijn, wil Robert van Gemert beslist niet spreken van een doorstart. “Met voorlichting en educatie hebben we een nieuw element toegevoegd”, zegt hij. Dat is volgens de Eindhovenaar beslist geen overbodige luxe. “Vrijheid is niet vanzelfsprekend, zeker in deze tijd. Kijk maar eens naar wat er aan de hand is in Oekraïne. Dat wij in vrijheid leven, hebben we te danken aan jonge militairen die hiervoor het grootste offer hebben gebracht en in de strijd het leven hebben gelaten. Dat mogen we nooit vergeten, het is een verhaal dat verteld móet blijven worden. Van vrijheid genieten is je geschiedenis kennen”, haalt Robert de slogan van het Comité aan.

Schoolbezoek

Vandaar ook dat het Comité de afgelopen weken al heel wat bezoekjes heeft gebracht aan basisscholen in en om Eindhoven. Thema is: Wat als het jou overkomt? “Daar vertel ik mijn verhaal, hoe ik als kind de oorlog heb beleefd”, zegt Albert. “Als kind zag ik op de Woenselsestraat de eerste bevrijders, dat maakte zoveel indruk. Maar ik zag ook de lijken van gesneuvelde militairen.” Robert heeft de oorlog uiteraard niet meegemaakt, maar heeft het genoegen gehad enkele oud-strijders te mogen ontmoeten. “Daar ben ik nog steeds dankbaar voor.”

Historisch

18 september is een historische datum. Op die dag was Eindhoven in 1944 de eerste grote stad die door de geallieerden werd bevrijd. Tijdens Operatie Market Garden vonden luchtlandingen plaats bij Son. Daar landden eenheden van het 506th Parachute Infantry Regiment van de Amerikaanse 101e Luchtlandingsdivisie. Op 18 september trokken zij vanuit Son Eindhoven binnen. Op de plek waar dat gebeurde, staat sinds 1969 ter nagedachtenis aan deze historische gebeurtenis het Airborne Monument. Daar vinden ook op 18 september herdenkingsplechtigheden plaats. Dit jaar, tot grote spijt van Albert en Robert, een dag later. “Het programma rond tachtig jaar bevrijding in Eindhoven zit bomvol, vandaar.”

Onvergetelijke trips

Albert Roxs heeft sinds de jaren ’70 verschillende mensen van de Amerikaanse luchtlandingsdivisie 101 over de vloer gehad. Veteranen die bij hem logeerden tijdens herdenkingsweken in Eindhoven. Het leverde vriendschappen op voor het leven. “Ze kennen me wel, ja”, zegt hij met gevoel voor understatement. Albert werd meermaals door de oud-strijders uitgenodigd voor een tegenbezoek. “Die trips naar Amerika waren onvergetelijk, we werden met de grootste egards ontvangen. Dat voelt wel een beetje vreemd, want goedbeschouwd is het andersom: wíj moeten deze mensen dankbaar zijn.” Het is de wereld op z’n kop, wil Albert Roxs maar zeggen.

Erezaak

Albert herinnert zich nog dat de mensen van de Vereniging van Airbornevrienden geld hadden ingezameld om de komst van enkele bevrijders naar Eindhoven mogelijk te maken. Toen een groepje zijn licht opstak bij de Amerikaanse ambassade kwamen ze van een koude kermis thuis. “We werden nog net niet buiten gegooid”, zegt Albert. “Voor die Amerikanen was het een erezaak om dat zelf te regelen. Wél kregen we de handreiking om als alternatief een mooi diner te houden voor onze Amerikaanse vrienden. En dat werd het!”

Druk programma

In aanloop naar tachtig jaar bevrijding kent het Airborne Comité Eindhoven een druk programma. Zo zijn zij aanwezig bij de herdenkingen in de corridor waarlangs de geallieerden oprukten, de fameuze ‘Hells Highway’. Robert: “We zoeken nadrukkelijk contact met andere comités, en willen hierin een verbindende rol gaan vervullen.”

De herdenking bij het Airborne Monument vindt plaats op donderdag 19 september om 10.00 uur. Enkele kinderen en kleinkinderen van de veteranen de luchtlandingsdivisie 101 zijn erbij om de plechtigheden bij te wonen. Robert: “Het doorgeven en levend houden van de geschiedenis, daar gaat het om.”