De mens achter Meneer Frits. Onder deze titel verscheen van de hand van auteur Martijn van Empel (82) onlangs een biografie dat een beeld geeft van een van de boegbeelden van Eindhoven: Frits Philips. Het leverde een portret op van een kleurrijke man met een groot sociaal hart, met een eigen kijk op ondernemerschap.
Door Rob Weekers
Er zijn ontelbaar veel verhalen te vertellen over Frits Philips. Martijn van Empel dook voor de biografie de archieven in, had gesprekken met familieleden van Frits Philips, en sprak onder andere ook met oud-Philipstopman Jan Timmer.
Daarnaast kan Van Empel putten uit eigen ervaring. Zo was Frits junior een studiegenoot van hem met wie hij nog steeds bevriend is, en heeft hij Frits Philips een aantal keren ontmoet. “Voor een biograaf toch wel prettig als je ook kan putten uit eigen ervaringen.”
De vraag dient zich aan: we weten toch vrijwel alles over Frits Philips, of niet? “Er is natuurlijk al veel bekend”, zegt Van Empel. “Ik heb gezocht naar verfijning en nuancering van een beeld dat er grofweg al was. In feite komt het erop neer: hoe ziet een publiek figuur er bij nader inzien uit? En misschien nog wel belangrijk: wat drijft hem?”, zegt de auteur. “Dit boek is er voor iedereen die daar meer over wil weten.”
Eigen invulling
Martijn van Empel schetst een beeld van een man die zich van jongs af aan bewust is van de rol die voor hem -vanwege zijn positie- is weggelegd. “Een beetje vergelijkbaar met leden van het Koninklijk Huis”, zegt Martijn van Empel. “Dat neemt niet weg dat het voor Frits Philips een hele opgave is geweest om in de voetsporen van zijn vader Anton te treden, en aan het roer te staan van een multinational. Hij heeft zijn rol als president-directeur een eigen invulling gegeven.”
In de jaren voor de Tweede Wereldoorlog nam Frits Philips nog een bescheiden positie in binnen het bedrijf. In de oorlogsjaren moest hij het in Eindhoven in zijn eentje klaren; de top van het concern was uitgeweken naar Engeland en later naar de Verenigde Staten. “Die jaren zijn voor Frits Philips cruciaal en vormend geweest”, zegt Van Empel.
Hart bij de mensen
“Tijdens die periode werd duidelijk dat meneer Frits de mensen die voor het bedrijf werkten zag als een ‘Philipsfamilie’. Tijdens de oorlog zorgde Frits Philips ervoor dat de werknemers van het concern een warme maaltijd kregen, de zogeheten Philiprak. Ook ontving hij later de Yad Vashem-medaille vanwege zijn inzet voor Joodse medewerkers tijdens de Tweede Wereldoorlog.”
“Natuurlijk, er moest ook een bedrijf worden gerund, en geld worden verdiend, maar een harde ondernemer is Frits Philips nooit geweest. Hij was geen man van de harde conflicten”, weet Martijn van Empel. “Zijn hart lag bij de mensen die bij het concern werkten, én bij mooie producten die werden gemaakt. Van cijfers en balansen en meer van dat soort zaken werd hij niet gelukkig”, stelt de biograaf.
Van Empel: “Frits Philips had charme en humor, en stond open voor mensen op elk niveau. Een praatje maken met de mensen die aan de werkbank stonden was voor hem even vanzelfsprekend als met een leidinggevende. Dat is een gave die je bij mensen met een vergelijkbare statuur niet veel aantreft, bijna jaloersmakend”.
Het maakte al met al van Meneer Frits een geliefd figuur in Eindhoven. Frits Philips deed het op zíjn manier, wil Van Empel maar zeggen. “Daar kan je ook bewondering voor hebben.” Een anekdote die hij in zijn boek aanhaalt, is kenschetsend voor Frits Philips. Halverwege een huldiging, de Philipsharmonie was er speciaal voor opgetrommeld, maakt Frits Philips aanstalten om te vertrekken om op tijd te zijn voor de aftrap van een wedstrijd van PSV.
Architect
In zijn boek typeert Van Empel Frits Philips als een man die geloofde in de goedheid van het leven, en als iemand die het was gegund om in het leven een mooie plaats te hebben, niet in de laatste plaats dankzij de steun en toeverlaat van echtgenoot Sylvia van Lennep. “Een industrieel tegen wil en dank, zo zou je Frits Philips ook wel kunnen omschrijven”, zegt Van Empel. “Frits Philips, met een achtergrond als werktuigbouwkundig ingenieur, was liever architect geworden. Hij heeft bijvoorbeeld nog meegetekend aan het ontwerp van het statige landhuis De Wielewaal.”
De verhuizing van Philips van bakermat Eindhoven naar Amsterdam is voor Frits Philips een bittere pil geweest. “Dat zag hij zo’n beetje als verraad”, zegt Martijn van Empel. “Philips is Eindhoven, Eindhoven is Philips, zo zag hij dat.”
Het boek ‘Frits Philips' is te bestellen op: