Passie, techniek en vooral veel geduld. De leden van de Eindhovense Bonsai Vereniging De Kempen geven tijdens een expositie een inkijkje in wat met recht een bijzondere hobby kan worden genoemd. Te zien is dan een keur aan de fraaiste boompjes die de leden van de vereniging voor de tentoonstelling beschikbaar hebben gesteld. “Iedere boom vertelt een verhaal.”
Door Rob Weekers
Bonsai (letterlijke betekenis: boom in pot) laat zich het best omschrijven als de kunst van het kweken van miniatuurbomen. Dat blijkt in de praktijk makkelijker gezegd dan gedaan. Door takken te snoeien en knoppen te verwijderen, worden de bomen - al dan niet met behulp van aluminiumdraad - in een bepaalde vorm gebracht. En dat kan een proces zijn van tientallen jaren.
Toewijding
Geert van Heck en Rim Broekmans zijn nog relatief kort lid van de vereniging en zijn voor de gelegenheid aangeschoven in de huiskamer van veteraan Ton van Kessel. Ton is een wandelende encyclopedie als het gaat om bonsai. Les nummer 1: toewijding. Met name de kleinere boompjes hebben soms wel driemaal per dag water nodig. “Een kleine verwaarlozing, en je vindt een dood boompje in de pot”, weet Ton. En dan is het ook nog eens zaak om een boompje niet teveel te vertroetelen. “Door veel voedingsstoffen te gebruiken, schiet je je doel voorbij en gaat een boompje te hard groeien, niet zo handig voor een miniatuurboom.”
Misverstanden
Eerst maar even wat wijdverbreide misverstanden uit de weg ruimen. Bonsai is geen specifieke boom, zoals veel mensen denken. Meerdere bomen, planten en struiken zijn geschikt. Tweede misverstand is dat bonsai zijn oorsprong kent in Japan. “Maar die eer komt China toe”, weet Van Kessel. “De Japanners hebben de kunstvorm wat meer aangescherpt en meer bekendheid gegeven.”
De natuur in toom houden, zo kan de hobby ook worden omschreven. Bonsai is geen genetische afwijking; elke plant of boom die een houten stam en takken vormt, kan als bonsai opgekweekt worden. Het bonsaiboompje blijft genetisch identiek aan de planten die in onze omgeving groeien. ”Alleen is alles een stuk kleiner”, zegt Ton.
Rim: “Wat je in de natuur in het groot ziet, kan je met bonsai in kleinere vorm terugbrengen, da’s eigenlijk best fascinerend. De natuur is mijn grootste inspiratiebron. Hoe ouder een boom, hoe beter. Iedere boom vertelt een verhaal. Dat geldt uiteindelijk ook voor een bonsai waar je al heel lang voor hebt gezorgd, en dat je hebt gemodelleerd naar jouw wensen en inzicht”.
Geduld
Een takje eraf, een beetje snoeien, blaadjes juist wel of niet laten groeien, de mogelijkheden zijn zowat eindeloos. Wel is het een kwestie van priegelwerk, weten de drie. Dat vindt Geert nu juist heel prettig. “Als verkoopmanager was ik veel met mijn hoofd bezig. Nu ik met pensioen ben, vind ik het heerlijk om met mijn handen bezig te zijn.”
Geert: “Spelen met vormen, daar gaat het om”. Al moet je daar wel het nodige geduld voor betrachten. Het drietal windt er geen doekjes om: bonsai is kunst. “Althans, een lévend kunstwerk”, verduidelijkt Ton. “Het is nooit af. Wel kun je streven naar een soort van perfectie, maar het is maar net wat je voor ogen hebt.”
Rim: “Wat voor compositie wil je? Je kan ervoor kiezen om een boom of plant uit de natuur te halen of zelf op te kweken, of je kan ook met een bestaand bonsai-exemplaar aan de slag. Met een klein dennenboompje uit het tuincentrum kun je overigens al prima uit de voeten”.
Minibos
De achtertuin van Toon herbergt bonsaiboompjes in alle soorten en maten. Geert en Rim zien het met bewondering aan. Sommige boompjes zijn dertig of veertig jaar oud. “En dan krijgt het karakter”, zegt Ton. “Prachtige wortelvoet”, zegt Rim, wijzend op een exemplaar waarvan de wortels zich tegen de stam omhoog lijken te klimmen. “Daar is heel wat werk ingestoken.” Een verzameling lariksen geeft de suggestie van een minibos weer. “En dat is precies de bedoeling”, zegt Ton. “Da’s er een voor de komende expositie”, weet Geert nu al.
Hobby voor het leven
Het uitwisselen van tips en ervaringen in combinatie met het delen van een gemeenschappelijke passie vormen samen het bindmiddel tussen de leden van de vereniging. Momenteel zijn er zo’n twintig mensen lid. Maandelijks is er een clubavond bij Wijkcentrum Heidehonk aan de Noordzeelaan. Ton: “We kunnen nog wel wat nieuwe aanwas gebruiken. Heus, als je eenmaal de smaak te pakken hebt, is het een hobby voor het leven”.
Wie wil zien wat de leden van Bonsai Vereniging De Kempen tentoonstellen, kan terecht bij Tuincentrum Coppelmans in Nuenen op zaterdag 25 (09.00 tot 17.30 uur) en zondag 26 mei (10.00 tot 17.00 uur). Na afloop wordt bekend welke bonsaiboom door de bezoekers als mooiste wordt beoordeeld.