IVN VEV

Een laaglandbeek vertoont weinig hoogteverschil tussen begin- en eindpunt en heeft daardoor een lage stroomsnelheid. Het water komt van de omliggende gebieden, maar ook door kwel. De Gender is zo’n typische laaglandbeek. Zoals zoveel plaatsen zijn ook Veldhoven en Eindhoven in het verleden aan een beek ontstaan: goed water was van levensbelang. Het water was niet alleen voor consumptie, maar vooral voor gebruik. Bijvoorbeeld voor wasserijen die langs de Gender waren gevestigd.

EINDHOVEN - De Gender ontspringt op een hoogte van ongeveer 30 meter boven NAP, bij het gebied De Hees, achter Steensel. De beek komt Veldhoven binnen tussen de Locht en de A67 bij Golfbaan Gendersteyn. Vandaar gaat hij onder de snelweg door richting de Plaatse, de Kloosterhof en de Dorpsstraat. Voor het grootste gedeelte evenwijdig lopend aan de Kempenbaan, stroomt de Gender richting Eindhoven. Door de wijken Ooievaarsnest en Genderbeemd stroomt hij verder naar het afwateringskanaal. Hier splitst het water zich: één deel gaat het afwateringskanaal in, de rest gaat verder, door het Genderpark. Vanaf daar gaat hij ondergronds om in hartje Eindhoven na een reis van zo’n 15 km te eindigen in de Dommel, 17 meter boven NAP.

Kronkelen

Het water in de bovenloop van de Gender is vrijwel stilstaand. Pas waar de afwatering van het E3-strand in de Gender uitkomt, ontstaat er stroming van betekenis. Doordat ook andere beeklopen op de Gender uitkomen, staat er altijd wel water in. De hoeveelheid water die getransporteerd wordt, is maar klein. In een rapport uit 1994, werden aanbevelingen gedaan om de natuurlijke functie van de Gender te versterken. Een aantal van deze maatregelen zijn intussen uitgevoerd. Maar er moet nog meer gebeuren. In Steensel is de Gender over een flinke lengte weer een kronkelende beek met glooiende oevers. Ook in Veldhoven heeft de beek en zijn directe omgeving een veel natuurlijker karakter teruggekregen. Bijvoorbeeld de loop van de Gender door Veldhoven Dorp en langs Meerveldhoven. Via een brede groenstrook met diverse poelen en een wandelpad verlaat de opgeknapte Gender het grondgebied van Veldhoven.

Ook in Eindhoven is al het nodige gedaan. Nadat het eventuele teveel aan water is geloosd op het afwateringskanaal, gaat de beek verder achter langs de volkstuinen van Genderbeemd. Stromend door het Severijnpark en het opgeknapte Genderpark ziet dat traject er ook prima uit. En nu nog het ondergrondse stuk in de binnenstad van Eindhoven. De gemeente Eindhoven heeft besloten daar de beek weer naar boven te halen. De ‘nieuwe Gender’ zal straks deels bovengronds, deels ondergronds stromen, op bijna dezelfde plek als vroeger. Dat brengt een stukje geschiedenis terug, maar is ook belangrijk voor de verwerking en berging van het regenwater. Dat betekent minder last van natte voeten na een fikse regenbui. Zo krijg de beek zijn functie weer terug als lint in het stedelijke landschap. De Gender, met zijn aanliggende oevers, is op die manier een ecologische verbindingszone, waardoor de natuur de stad binnen kan komen. Ook uit visueel en cultuurhistorisch oogpunt is het belangrijk, dat de Gender als herkenningspunt zijn rol blijft vervullen.

De opknapbeurt van het Genderpark heeft letterlijk en figuurlijk heel veel voeten in de aarde gehad. Doordat het park in het verleden opgehoogd is geweest met vervuilde grond, bleek de herinrichting veel problematischer dan verwacht. Dat heeft nogal wat vertraging veroorzaakt.

Canadese gans

In het water de Gender is de Canadese gans helemaal thuis. En dat is nog maar enkele jaren. Het is een nieuwkomer: pas sinds eind vorige eeuw komt deze vogel in Nederland voor. Het zijn allemaal nakomelingen van ontsnapte ganzen uit dierparken uit de jaren 50.

De Gender trekt een blauw-groen lint door de stad