Wat gebeurt er als je tien goedgevulde portemonnees aflevert bij Brabantse politiebureaus en gemeentehuizen? Onderzoeksjournalisten van Woeste Grond namen de proef op de som en concluderen dat één portemonnee spoorloos verdwijnt en dat er uit andere portemonnees geld wordt gestolen. Ook in Eindhoven gaat het fout.

door Huub Verhoeven, Kim Smolders en Rens van de Plas

Bij het politiebureau aan de Michelangelolaan in Noord is net een portemonnee binnengekomen. Een kitscherige zwarte, met een schubachtig patroon. Er zitten acht stickers in, een patch van een smiley, een bonnetje van een Tilburgse PLUS-supermarkt en een knoop.

Én een bedrag van 25,75 euro, in briefjes en munten.

Nauwkeurig vastgelegd

Voor de portemonneetest vulden we tien portemonnees met bonnetjes, notitieblaadjes, stickers en andere prullaria. Daarnaast deden we in elke portemonnee een bedrag van minstens 25 euro, in elk geval bestaande uit briefjes en munten. We legden de inhoud van elke portemonnee zo nauwkeurig mogelijk vast en gaven de portemonnees vervolgens af bij tien politiebureaus in Brabant alsof ze ‘gevonden’ waren.

Dat deden we allereerst om te testen of politiebureaus de portemonnees überhaupt zouden aannemen. In Nederland zijn gemeenten namelijk te allen tijde verantwoordelijk voor gevonden voorwerpen. Het is dus de bedoeling dat politiebureaus burgers met gevonden voorwerpen doorverwijzen naar het gemeentehuis.

Daarnaast wilden we controleren of medewerkers van de politie of de gemeente de verleiding konden weerstaan om het geld uit de portemonnees te halen. Na ongeveer drie weken wachten haalden we de portemonnees weer op en controleerden we of alles er nog in zat of niet.

In vijf van de gevallen gaat het zoals het moet. In de gemeenten Maashorst en Bergen op Zoom treffen we onze portemonnees na drie tot vier weken volkomen intact aan. En ook in Etten-Leur, Oosterhout en Gilze en Rijen komen de portemonnees met de volledige inhoud bij ons terug. Maar het kan óók goed misgaan, bewijst deze test.

Geld ontvreemd

De portemonnee die we bij de politie in Eindhoven-Noord afgeven, wordt door de politie naar het gemeentelijke depot aan de Rooijakkersstraat gebracht: dé plek waar alle gevonden voorwerpen uit de gemeente worden bewaard.

We zien de portemonnee op een website voor gevonden voorwerpen staan, claimen hem en worden gebeld met de mededeling dat we de portemonnee mogen komen ophalen. ‘Er zit nog 5,75 euro in’, zegt de stem aan de andere kant van de lijn.

Dat is frappant, want dat had 25,75 euro moeten zijn. Bij de politie of bij de gemeente heeft iemand twee briefjes van tien euro buitgemaakt. Bij het depot halen we onze portemonnee op. Na controle blijkt ook de resterende 5,75 euro, waar we telefonisch nog van verzekerd waren, verdwenen te zijn. De acht stickers, de patch, de losse knoop en het bonnetje van de PLUS heeft de dief laten zitten, als ware het een schrale troost.

Hoe kan zoiets gebeuren?

De instanties zijn daar nog niet helemaal over uit. De politie-eenheid Oost-Brabant doet op dit moment een laagdrempelig onderzoek naar waar het geld gebleven is. ‘Wat er met de portemonnee is gebeurd proberen we nu intern te achterhalen. Afgewogen wordt vervolgens of dit uiteindelijk tot een nader onderzoek zou moeten leiden’, laat woordvoerder Dion Luijten weten. ‘De bevindingen van deze test worden neergelegd bij de drie bureaus, maar ik kan er nu nog niet op vooruit lopen wat de uitkomst van het onderzoek zal zijn.’

Ook de gemeente doet op dit moment een verkennend onderzoek, waarvan de uitslag nog gerust enkele weken op zich kan laten wachten. ‘We willen het heel zorgvuldig onderzoeken’, zegt woordvoerder Martijn van Gessel.

Onkreukbaar

Hoogleraar integriteit van organisaties aan de Universiteit voor Humanistiek en onderzoeker Rob van Eijbergen toont zich zeer kritisch over de gang van zaken. ‘Ik vind dit schokkend, deze uitkomst had ik zeker niet verwacht. Dit kan het vertrouwen van burgers in de overheid, en zeker in de politie, heel erg schaden. Die medewerkers hebben een voorbeeldfunctie en moeten onkreukbaar zijn’, zegt Van Eijbergen.

Eindhoven is niet de enige gemeente die slecht uit de test komt. Ook in Waalwijk en Cranendonck verdwijnt er geld uit de portemonnees, in Eersel zit er ánder geld in dan we hebben afgegeven. In Tilburg is de portemonnee zelfs helemaal kwijtgeraakt. Sommige gemeenten en politie-eenheden doen er nog onderzoek naar hoe dat heeft kunnen gebeuren, al wordt er voorzichtig al de conclusie getrokken dat niet meer te achterhalen is wat er precies is misgegaan.

Dit is een onderzoeksverhaal van Woeste Grond, een nieuw onderzoeksjournalistiek platform voor alle Brabanders. Het volledige onderzoeksverhaal is te lezen op woestegrond.org. Heeft u een verhaal dat de redactie van Woeste Grond dringend eens moet uitzoeken? Stuur dan een mail naar redactie@woestegrond.org of een WhatsAppje naar 06 47 81 96 75.