Verhalen over dappere Eindhovenaren tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn er genoeg, maar die gaan dan vooral over mannelijke helden. “Er moeten ook Eindhovense vrouwen geweest zijn die zich op wat voor manier dan ook verdienstelijk hebben gemaakt. Wij zijn op zoek naar die verhalen. En hoe eerder, hoe beter”, aldus de oproep van Michèle Rijzewijk (35) en Loubna Bakra (47).

Door Marjolein van Hoof

Michèle en Loubna hebben een missie. In het kader van 80 Jaar Bevrijding willen zij met videoportretten een ode brengen aan dappere Eindhovense vrouwen die een daad van verzet hebben gepleegd. Enerzijds door verhalen te delen van vrouwen tijdens de Tweede Wereldoorlog; anderzijds door vrouwen van nu, die hun thuisland moesten ontvluchten voor de vrijheid, aan het woord te laten. “De ervaringen van toen en nu willen we met elkaar koppelen.”

Geen gemakkelijke klus. Als community builder in Woensel-West (“Ik probeer zoveel mogelijk verbindingen te leggen tussen verschillende buurtbewoners”) komt Loubna weliswaar vrouwen met een migratieachtergrond tegen die naar Eindhoven zijn gevlucht voor hun eigen vrijheid. Het vinden van nabestaanden van vrouwelijke verzetsstrijders tijdens WOII is een stuk lastiger, zo ontdekte Michèle.

Echte verhalen

Michèle is artistiek leider van Theatergezelschap Mies-en-Scène, waarmee ze documentaire theater maakt met niet-acteurs. Of zoals ze het zelf omschrijft: “Echte verhalen met echte mensen die het zelf hebben meegemaakt”. Het leverde al wat mooie pareltjes op. Zo maakte ze voorstellingen en videoportretten met daklozen, vluchtelingen en ouderen uit Eindhoven. “Sociaal gemotiveerde projecten”, verklaart ze nader.

Sociaal gemotiveerd: een term die ook bij Loubna past. Toen ze afgelopen jaar gevraagd werd om het Bevrijdingsdefilé op 18 september mee te presenteren, werd ze geïnspireerd door de passie en de binding die Eindhovenaren met de bevrijding hebben. Het zette haar ook aan het denken: Wat was de rol van vrouwen in de oorlog? En hoe kunnen we die verhalen koppelen aan de vrouwelijke vluchtelingen van nu?

Bescheiden

“Ik vind namelijk dat die verhalen veel meer gehoord mogen worden. Vrouwen zijn vaak bescheiden, zeggen nogal snel: wat ik heb gedaan, stelt niet zoveel voor. Dat klopt niet. Vrouwen zijn vaak veel kwetsbaarder, zeker in een oorlogssituatie. Denk aan aanranding door soldaten of gevangen zitten in een huwelijk omdat ze door armoede en oorlog bij niemand terechtkunnen. Laatst hoorde ik een verhaal van een Afghaanse vrouw. Toen zij in haar thuisland opgroeide, mocht ze studeren in een vrije samenleving. Maar Afghanistan veranderde in een land waar vrouwen onderdrukt worden. Voor haar dochter besloot ze te vluchten. Zelf vindt ze dat logisch, maar zoiets vergt wel moed.”

Michèle knikt: “Vrouwen vinden het vaak normaal wat ze doen en vertellen er weinig over. Misschien is dat ook wel de reden waarom het zo moeilijk is om verhalen van dappere vrouwen uit de Tweede Wereldoorlog te vinden. Neem gezinnen die onderduikers in huis namen, vaak via de man des huizes die in het verzet zat. Toch waren het vooral de vrouwen die voor de onderduikers zorgden. Hoe dapper zijn zij geweest om daarin mee te gaan? Elke handeling maakt een verschil en daar hebben zij een bijdrage aan geleverd”.

Begrip

Maar ja, wie kan het nog navertellen? “Nabestaanden zeggen vaak: ik heb ons moeder er nooit over gehoord. Toch moeten die verhalen in de stad te vinden zijn”, zegt Michèle vastberaden.

Loubna: “Het lijkt me zo mooi om de verhalen van toen en nu met elkaar te koppelen. Wat maakten de vrouwen destijds mee en wat heeft een gevluchte vrouw van nu in haar thuisland meegemaakt? Door te kijken naar de overeenkomsten, krijg je wellicht meer begrip voor elkaar”.

Van de verhalen willen Michèle en Loubna videoportretten maken om deze in de Eindhovense wijken tonen. “Als ode aan al die dappere vrouwen. In elke maatschappij vervullen vrouwen een sterke rol en zijn ze onmisbaar. Daar worden ze niet altijd voor geprezen, terwijl ze dat juist wel verdienen.”

Heb jij een verhaal over een dappere Eindhovense vrouw die zich op een positieve manier heeft ingezet tijdens de Tweede Wereldoorlog, op wat voor manier dan ook? En zou je dat graag willen delen? Mail dan naar: miesenscene@gmail.com. Kijk voor meer info ook op:

www.mies-en-scene.nl