Dat een werk van Couperus vertaald wordt uit het Nederlands naar het Engels is al bijzonder. Dat het wordt gedaan door een niet-native speaker maakt het nóg meer bijzonder. De Eindhovense Chaitali Sengupta verrichtte een monnikenwerk en besteedde 8 jaar aan de vertaling van Couperus bundel ‘Over Lichtende Drempels’. “Nu het klaar is, voel ik een mix van opwinding en opluchting.”
Door Bianca Kuijpers
De van oorsprong Indiase schrijfster, vertaalster en taaldocent kwam 24 jaar geleden naar Eindhoven met haar man die als kenniswerker naar Nederland werd gehaald. Zelf had ze een master in de Engelse taal en literatuur. “In het begin had ik moeite met het begrijpen van de Nederlandse cultuur, zoals de drie zoenen op de wang, de taal en de directheid. In India lezen we veel meer tussen de regels door en zijn we indirecter, maar nu begrijp ik dat het een manier is om duidelijk te zijn.”
Tweede thuis
“Het kan even duren om je aan te passen, maar zodra je de nuances begrijpt, voelt Nederland als een tweede thuis. Nederlanders zijn nuchter en praktisch en de punctualiteit en efficiency van Nederlanders maken indruk op me. Nederland heeft veel te bieden: een goede balans tussen werk en privé, mooie natuur, en een open en tolerante cultuur. Ik voel me er comfortabel, ik heb hier veel heb geleerd en de kans heb gekregen om mijn eigen weg te vinden. Maar ik mis de gezellige familiebijeenkomsten en de lekkere aromatische maaltijden die mijn moeder en schoonmoeder maken. Ik moest ook wennen aan het regenachtige grijze weer hier. Wat ik zeker niet mis is het drukke verkeer en de hete zomers met de hoge luchtvochtigheid in India.”
Internationale sfeer
“Eindhoven is misschien niet de mooiste stad van Nederland, maar zeker een van de meest levendige en gezellige steden, waar je gemakkelijk kunt fietsen. De stad geeft me soms het gevoel van een groot dorp, en dat vind ik fijn. Bovendien is het een innovatieve stad met een goede mix van technologie en leefkwaliteit. Het is een goede plek voor expats en internationale gezinnen! De internationale sfeer met een interessante mix van culturen, tradities en keukens maakt Eindhoven echt bijzonder voor mij.” Tot haar favoriete plekken horen onder meer Strijp S, de Hovenring en het Albert van Abbehuis\. “Daar ga ik graag heen voor mooie schilderijen en tentoonstellingen.”
Leren over literatuur
Sengupta vond 17 jaar geleden een baan in de financiële sector, maar schrijven bleef haar passie en na een aantal jaren besloot ze haar baan op te zeggen om zich op daarop te focussen. “Taal is mijn roeping. Ik ben superblij dat mijn boeken nu te vinden zijn in de bibliotheken in Eindhoven en Veldhoven.”
Ze vond Nederlands spreken in eerste instantie niet zo makkelijk, lezen ging haar beter af. “Ik wilde meer over Nederlandse literatuur weten en in de bieb zeiden ze tegen me: dan moet je Couperus lezen. Ik kende hem helemaal niet, maar begreep al snel dat hij in Nederland wordt beschouwd als een van grootste schrijvers. Toen ik eenmaal begon te lezen, besefte ik dat het me veel tijd zou kosten, zijn taal is ouderwets en zijn zinnen zijn heel complex. Hij daagde mijn begrip van het Nederlands echt uit, maar ik gaf het niet op. Ik wilde van hem leren.”
Lyrisch en sprookjesachtig
Aan vertalen dacht ze toen nog helemaal niet. Dat kwam pas toen ze in India was voor jaarlijks familiebezoek. “Zijn werk deed me denken aan dat van Oscar Wilde, zijn stijl is uniek, het is lyrisch en beval sprookjesachtige elementen. Zijn proza stroomt als poëzie. Ik dacht, er moet iemand zijn die zijn werk in het Engels vertaalt, maar niet ik. Als ik met mensen buiten Nederland over hem sprak, kende niemand Couperus. Toen ik in India auteurs sprak, kenden zij hem ook niet, maar ze waren wel erg geïnteresseerd. Ze vroegen mij het voor ze te vertalen. Toen steeds meer mensen dat vroegen, besloot ik 1 verhaal te vertalen. Ik koos ‘Van dagen en seizoenen’, mijn favoriete verhaal van Couperus.”
Signaal om door te gaan
Ze stuurde haar vertaling naar schrijversvakblad Borderless Journal en het werd tot haar eigen verbazing gepubliceerd. “Dat was voor mij een signaal om door te gaan. Door zijn werk te vertalen eer ik Couperus en creëer ik een soort culturele brug tussen Nederland en India. Dat was mijn motivatie. Ik las zijn boek meerdere keren en maakte notities. Ik wilde de lyrische, sprookjesachtige sfeer waar hij beroemd om is behouden en zorgen voor een literaire vertaling, geen Google Translate-vertaling. Het was een hele uitdaging. Ik had vaak een woordenboek nodig en sommige stukken herschreef ik keer op keer om de vertaling te verfijnen. Er waren dagen bij waarop ik maar 5 zinnen kon vertalen, en soms raakte ik gefrustreerd.”
Onzeker
De eerste aan wie ze haar vertaling liet lezen was de Eindhovense spoken word artiest Carola Eijsenring, waarmee ze bevriend is. “Zij moedigde me aan om door te gaan. Toen het helemaal af was, was ik ontzettend onzeker en dacht: ik weet niet of het goed is wat ik gedaan heb. Als het niet goed was, wilde ik het niet uitbrengen, want het was júist bedoeld om Couperus te eren. Dus nam ik contact op met de oprichtster van het Couperus Museum en twee literatuurprofessoren. Zij vonden het goed en gaven feedback die ik nog verwerkte.”
Trots
“Nu het klaar is, voel ik een mix van opwinding en opluchting. Ik voel me trots dat het werk van zo’n geweldige auteur aan een breder publiek wordt gepresenteerd en dat het op een moderne manier in de wereld wordt gebracht. Maar ik ben nog steeds zenuwachtig en vind het heel spannend hoe de lezers gaan reageren.”
Sengupta’s boek wordt in januari tijdens the International Book Fair in Kolkata gepresenteerd. In Europa is het waarschijnlijk iets later te verkrijgen via Amazon.
Check voor meer info: