Parijs heeft Père-Lachaise, Eindhoven heeft het Sint Catharinakerkhof: de laatste rustplaats van veel bekende Eindhovenaren. Een oase midden in de drukke binnenstad. De begraafplaats ziet er pico bello uit, dankzij een club vrijwilligers die hier belangeloos de handen uit de mouwen steekt. “Het is een kerkhof waar we als Eindhovenaren trots op zijn en het geeft ons veel voldoening als het er mooi bij ligt.”
Door Marjolein van Hoof
Zaterdagochtend, 9 uur. Jos Bijnen (86) heeft de koffie al gezet, de vrijwilligers druppelen één voor één binnen voor een bakkie alvorens ze buiten aan de slag gaan met schoffel, hark, snoeisnaar en bladblazer. De sfeer is gezellig met de nodige grappen tussendoor. “Het is een leuke club mensen”, knikt Jos tevreden. “We zijn vrienden van elkaar geworden.”
Nu de herfst zich van zijn mooiste kant laat zien, is de sfeer op de begraafplaats extra bijzonder. “Met al die kleurrijke bladeren, schitterend gewoon”, straalt Jos die inmiddels al 20 jaar vrijwilliger is op het kerkhof. Joop Jansen (76) is het roerend met hem eens: “Er staan hier Amerikaanse eiken van zo’n 90 jaar oud. De grote trots is de beukenboom midden op het kerkhof: naar schatting is ie meer dan 100 jaar oud. Het is gewoon een prachtige plek”.
Bekenden
Joop is 25 jaar vrijwilliger op het Catharinakerkhof. “Mijn broer ligt hier begraven en ik ken de begraafplaats al van jongs af aan. Als kind zat ik namelijk hier op de Sint Catharinaschool. Vanaf de eerste verdieping keken we uit over het kerkhof.”
“Veel mensen die hier begraven liggen, kennen wij. Dat worden er naarmate je ouder wordt trouwens steeds meer”, zegt Jos spijtig. Vier jaar geleden overleed zijn vrouw en ook zij ligt hier op het kerkhof. “Ik ga er altijd eventjes heen, kijken of ze thuis is”, zegt hij met een knipoog, en dan serieus: “Dat is gewoon heel fijn”.
Rijke geschiedenis
De twee indrukwekkende grafmonumenten van familie Mignot en familie Smits van Oijen, de prachtige calvarieberg met daarvoor de vier graven van Eindhovense dekens, en de vele andere monumentale rustplaatsen kenmerken de rijke geschiedenis van het kerkhof.
LeMair, Raijmakers, De Haan, Marto, De Haes, Keunen en Mennen, Leo de Bever: deze en tal van andere bekende Eindhovense namen liggen hier begraven. Van industriëlen en architecten tot horecaondernemers, kunstenaars en muzikanten: veelal mensen die iets voor de stad betekend hebben.
Bijna ter ziele
Des te onbegrijpelijker is het feit dat ruim 40 jaar geleden het kerkhof bijna ter ziele was, zo vertelt Joop die tevens lid is van het bestuur. “Het klopte organisatorisch en financieel niet. Het Sint Catharinagilde Eindhoven-stad is altijd nauw verbonden geweest met de kerk. Een aantal mensen van het gilde, onder wie Jos de Haan en Theo Verschueren, nam het initiatief om de boel te reorganiseren. Ze maakten zich los van de parochie en gingen verder als stichting. Sindsdien functioneren we helemaal zelfstandig, met succes en zonder subsidies. Het is een hele onderneming geworden, met een eigen aula voor de diensten en wat tevens een Chapelle Ardente is waar mensen opgebaard kunnen worden.”
Vrijwilligers
Voor de verzorging van de bomen, het snoeien van de taxussen en de bemesting huurt de stichting professionals in. De rest van het onderhoud, zoals bladeren bij elkaar vegen, schoffelen en de paden harken, is in handen van vrijwilligers.
“We hebben twee groepen: een zaterdag- en een maandagclub. De groep op zaterdag komt elke veertien dagen helpen. In de drukste periode, van eind oktober tot half december, zijn ze hier wekelijks te vinden. Ze krijgen dan extra hulp van gildebroeders, waar we heel erg blij mee zijn. In de wintermaanden liggen de werkzaamheden stil. De maandaggroep komt van maart tot en met december elke week”, vertelt Joop.
Nooit alleen
De vrijwilligers werken op zaterdag van 09.00 tot ongeveer 12.00 uur. “Tussendoor eten we altijd samen nog een broodje, wat verzorgd wordt door de lieve dames van de gildebroeders”, vult Jos aan. Ook hijzelf is lid van het Sint Catharinagilde Eindhoven-stad. “Dan is de stap om hier vrijwilliger te worden zo gezet. Daar heb ik nooit spijt van gehad. Het is leuk werk en je weet waar je het voor doet. Ik kan hier echt genieten: van de natuur, de grafmonumenten en ook het columbarium, de urnenmuur, vind ik prachtig. En of je hier nu ’s ochtends of ’s middags komt: je bent nooit alleen. Er zijn altijd wel bezoekers.”
“Kom dus zeker een keer kijken: het is doodzonde als je dat niet doet”, roept Joop op. “Links en rechts van de hoofdlaan liggen de monumentale graven: die blijven bijzonder. En dan zijn er altijd nog andere graven die extra indruk maken. Voor mij is dat een oud kindergraf met een klein gietijzeren kruisje en de woorden ‘Ons Jantje’. Elke keer als ik het zie, raakt me dat”, zegt Joop geëmotioneerd.
Rustgevende gedachte
“Veel Eindhovenaren hebben voor zichzelf al een plek op het kerkhof gereserveerd en dat geldt ook voor de meeste vrijwilligers die hier werken. Het klinkt misschien dwaas, maar voor velen is dat een rustgevende gedachte. Ik heb mijn plek gereserveerd bij mijn broer”, vertelt Joop.
“En ik kom bij mijn vrouw te liggen”, haakt Jos aan. “Dat is een mooi idee. Aan alles komt een eind, en hier heb ik in ieder geval veel mooie momenten gehad.”
Het Sint Catharinakerkhof, aan de Zwembadweg 20a, is in de winter dagelijks van 09.00 tot 17.00 uur geopend en in de zomer van 09.00 tot 19.00 uur. Wil jij hier op zaterdag ook als vrijwilliger aan de slag? Bel voor meer informatie naar 040-2365579 of mail info@catharinakerkhof.nl Neem voor meer informatie ook een kijkje op: www.catharinakerkhof.nl
Tijdens Allerzielen, op zaterdag 2 november, is er om 18.00 uur een korte herdenkingsplechtigheid in de Aula van het Catharinakerkhof. Alle overledenen, met name degenen die het afgelopen jaar hier zijn begraven, worden herdacht. Als intermezzo vertolkt zangeres Caroline Chamboné enkele liederen. Daarna is er rond 18.30 uur, voor degenen die dat wensen, de mogelijkheid om de graven van hun dierbaren te laten zegenen tijdens een rondgang met deken R. Wilmink. Het kerkhof is die dag geopend van 09.00 tot 19.30 uur.