Tijdens de Dutch Design Week bezocht ik Groendomein Wasven. Daar was speciale aandacht voor de boom die in 2009 het predicaat wereldboom kreeg. Hij werd die week onder handen genomen. Dat zal niet de laatste keer geweest zijn, want het is de boom die vorig jaar zomer bij een brand ernstig werd beschadigd. Zódanig, dat slechts met grote inspanning de boom (waarschijnlijk) kan worden gered. Terecht, want het is niet alleen een van de oudste bomen van Eindhoven, maar één waar heel veel mensen dierbare herinneringen aan hebben.
De boom bij het Wasven is een plataan en meer dan 260 jaar oud. We laten de wereldboom even over aan de goede zorgen van de ‘boom-dokters’ en kijken eens naar de hele soort. Die komt oorspronkelijk uit de Balkan en Klein-Azië. De bomen groeien het best op vochtige en voedselrijke grond, dus in een rivierdal zullen ze het goed doen.
De plataan is een sterke boom die ook de droogte wel kan verdragen. Ze kunnen dus een respectabele leeftijd bereiken. De oudste van Europa staat in Frankrijk en mag met zijn omtrek van 8 meter en leeftijd van 500 jaar met recht een monumentale boom heten. In Nederland is de recordhouder een Voorburgse plataan van 340 jaar, dus onze Eindhovense wereldboom heeft hopelijk nog een heel leven voor zich!
Stadsboom
De plataan verdraagt grove snoei probleemloos en is geschikt voor het stedelijk gebied. Hij heeft geen probleem met verharding en uitlaatgassen. In de schors worden namelijk de afvalstoffen van de verontreinigde lucht opgeslagen. Dat is ook de reden waarom hij in de negentiende eeuw massaal is aangeplant in Londen en nu de pleinen en brede straten indrukwekkend aanvult. In de herfst verliest de boom niet alleen zijn bladeren, ook de schors bladdert aan het eind van de zomer af. Zo kan deze boom groeien en steeds een gladde, schone schors houden.
Nette boom
Er zijn nog meer redenen dat steden de plataan kunnen waarderen: waar populieren de verharding al na een paar jaar omhoog drukken, houden de wortels van de plataan zich rustig. Ook qua afval is het een ’nette’ boom, vergelijk dat maar eens met kastanjes en eikels in het najaar. Om over de gevaarlijk gladde populierenbladeren maar niet te spreken. En tenslotte: geen kleverige afscheiding van insecten op de geparkeerde auto zoals bij een linde.
Plataannetwants
Dat laatste feitje is een teken dat het niet allemaal rozengeur en maneschijn is met de plataan. Omdat deze boomsoort een exoot is, draagt hij nauwelijks bij aan de biodiversiteit. Dat is bijvoorbeeld te zien aan het aantal insecten dat op een plant leeft. Zo kunnen er bij eiken 423 insectensoorten voorkomen. Bij uitheemse bomen gaat het aantal drastisch naar beneden, het zijn er maar enkelen: op de plataan slechts twee. Het zijn de plataanridderwants en de plataannetwants. Maar, ook al zijn platanen niet zo goed voor de biodiversiteit, wel is het zo dat de afbladderende schors een ideale schuilplaats is voor veel insecten. Ik zie inderdaad diverse insecten zitten als ik een stukje schors lostrek.
Nog even terug naar het Wasven. De witte boom die achter de wereldboom staat is een rode beuk, die is witgekalkt, zie ik. Geen vandalisme, maar een nodige actie om de stam te beschermen tegen het zonlicht dat nu, ongehinderd door de plataanbladeren, rechtstreeks op de beukenstam valt. Die kan daar niet tegen en de bast zou verbranden, net als de mensenhuid. De beuk zal de komende jaren nieuwe takken vormen om zich te beschermen tegen de zon.