Een supermarkt, maar dan net even anders. Het is wat Voedselbank Eindhoven voor ogen heeft met een nieuwe formule voor haar cliënten. In plaats van de gebruikelijke voedselpakketten die wekelijks worden uitgereikt, kunnen cliënten binenkort zelf boodschappen doen.

Door Rob Weekers

De winkel aan de Kanaaldijk-Noord is zo goed als af. Op vrijdag 5 april tekent burgemeester Jeroen Dijsselbloem voor de opening ervan. De zogenoemde ‘vrije keuze formule’ vindt zijn weerslag in een ruimte die is ingericht als winkel. “Alleen een kassa ontbreekt”, zegt Rob Baken, voorzitter van de Voedselbank. “En aan bonuskaarten doen we ook niet. Wél hebben we een breed assortiment.”

Niet alleen wordt er nu al nadrukkelijk voorgesorteerd op de datum dat de eerste mensen komen shoppen aan de Kanaaldijk, ook op bestuurlijk vlak richt de voedselbank de boel net iets anders in. Zo loopt intredend voorzitter Rob van Horst aan de zijlijn al een tijdje warm om het stokje van Rob Baken over te nemen.

Snuffelen

Van der Horst heeft de afgelopen maanden gebruikt om ‘rond te snuffelen’. “Horen, zien en luisteren”, zoals hij het zelf zegt. De nieuw beoogd voorzitter weet als ondernemer en projectadviseur wat er nodig is om te zorgen dat een organisatie als een goed geoliede machine werkt. “Tenminste, dat is wel de bedoeling”, zegt hij. “Uiteindelijk gaat het om mensen. Of je nu bestuurslid bent of vrijwilliger, als iemand het om wat voor reden dan ook niet naar zijn zin heeft, is het zaak om dat snel te signaleren en er iets mee doen. Dat kan het best als je een organisatie als de onze goed hebt ingericht.”

Kort op de bal zitten, zo omschrijft Rob van der Horst het. De afgelopen maanden heeft hij mogen denken over de opzet van een nieuw bestuursmodel. Gekozen is om het bestuur uit te breiden met een aantal nieuwe mensen, zoals Jeroen de Haan die zich gaat bezighouden met logistiek, en Edgar Linders voor sponsorwerving.

Wennen

“Boodschappen doen zoals je dat ook gewend bent, je eigen keuzen kunnen maken”, het ligt eigenlijk voor de hand vindt Rob Baken. “De ervaringen die andere voedselbanken hebben met de winkelformule laten zien dat het werkt”, zegt hij. “We hadden er eigenlijk al veel eerder voor moeten gaan.”

De voorzitter beseft maar al te goed dat de nieuwe winkelformule ook een andere manier van werken met zich meebrengt voor de vrijwilligers die betrokken zijn bij de voedselbank. “Voor de een zal dat wat makkelijker gaan dan voor de ander. Veranderingen vergen nu eenmaal aanpassingsvermogen. Maar ook voor onze cliënten is het wennen”, weet Van der Horst nu al. Rob Baken: “Het wordt geen sprong in het diepe, er zal best nog wel een en ander bijgestuurd moeten worden. Da’s niet erg, daar moeten we ook op bedacht zijn”.

Spruitjes

Een andere reden om te kiezen voor de nieuwe formule is om voedselverspilling zoveel mogelijk aan banden te leggen. “Spruitjes zijn bij veel mensen niet populair, die vinden we soms een eindje verderop terug in de prullenbak”, zegt Rob Baken. “Daar gaan we geen last meer van hebben als mensen zelf hun boodschappen van de schappen mogen halen.”

’Te zot voor woorden dat er überhaupt voedselbanken nodig zijn’’

Momenteel maken zo’n 500 gezinnen gebruik van de Voedselbank in Eindhoven. Dan hebben we het over ongeveer 1.200 tot 1.300 inwoners van onze stad. Dat aantal loopt overigens wel terug; afgelopen december waren nog 720 gezinnen bij de Eindhovense Voedselbank ingeschreven. Cijfers zeggen niet alles, weten ook Baken en Van der Horst.

“In Nederland leeft 6 tot 8 procent van de bevolking op of onder de armoedegrens. In Eindhoven heb je het dan over ruim twintigduizend mensen. Dat geeft te denken”, zegt Rob Baken. “Het is eigenlijk te zot voor woorden dat er überhaupt voedselbanken nodig zijn. Onze boodschap is niettemin: we zijn er, maak er gebruik van!”

Van der Horst: “Iedereen kan in een situatie terechtkomen dat het minder gaat. Daar kunnen allerlei oorzaken voor zijn. Ziekte, verlies van werk, een scheiding, ondernemers die pech hebben, of kijk eens wat voor impact de toeslagenaffaire heeft gehad. Val je om wat voor reden over de rand, dan is het mooi als er een vangnet is”.

Verschil maken

Bij de voedselbank gaat het om meer dan het verstrekken van levensmiddelen. Van der Horst: “We bieden ook hulp om mensen uiteindelijk weer op eigen benen te laten staan. Dat is het mooie van dit werk; iets voor een ander kunnen betekenen, een verschil kunnen maken. Daarom heb ik ook niet lang getwijfeld en volmondig ‘ja’ gezegd toen ik werd gevraagd om voorzitter te worden”.

Voor Rob Baken staan de komende weken in het teken van een naderend afscheid. “Ik kijk met plezier op mijn werk terug.” Baken volgde in 2020 Jelle Krol op als preses. “Die vier jaar leken er wel acht”, zegt Baken, die tijdens de coronatijd stevig op de proef werd gesteld.

“We moesten veel aanpassen om ons werk toch mogelijk te maken”, zucht hij. “Het leek wel een militaire operatie. Niet leuk voor de vrijwilligers, en ook niet voor de cliënten. De lontjes werden steeds korter, de tenen steeds langer. Naarmate de maatregel intensiever werden, nam bij veel mensen de onrust en het ongeduld toe. Tel daarbij nog eens het risico op om ziek te worden, en je weet dat die tijd verre van eenvoudig was”, blikt Baken terug. “Ook daar moet je mee om kunnen gaan. Sommige voedselbanken sloten tijdens die periode de deuren, de angst om ziek te worden speelde ook mee. Wij zijn open gebleven, maar dat was niet vanzelfsprekend.”

”Knap hoe Rob daar mee om is gegaan”, zegt Van der Horst. “Wie weet wat mij te wachten staat…”