Watermolens zijn bepalend voor het Noord-Brabantse landschap. Voor veel fietsers en wandelaars zullen het iconische herkenningspunten zijn. Maar ook het typische beken- en rivierenlandschap van Noord-Brabant zelf heeft mede vorm gekregen door de vele ingrepen die mensen hebben gedaan om het water optimaal te benutten.

EINDHOVEN - In Tongelre vind je de Collse watermolen. Het is de enige molen van Zuid-Nederland waarvan zowel de koren-als oliemolen nog in gebruik zijn. Dat komt mede doordat de Stichting Eindhovense Molens meewerkt aan het behoud ervan. Moderne ‘molenknechten’, die er vrijwillig werken, zetten de traditie voort en maken nog steeds lijnolie en verschillende soorten bloem en meel. Daarmee werkt de Collse watermolen aan de Kleine Dommel al zo’n zevenhonderd jaar, al is er ook wel eens noodgedwongen een pauze ingelast.

Van GoghDe Genneper watermolen geniet de status van rijksmonument. Veel mensen zullen hem kennen als winkel, waar onder andere molenmeel wordt verkocht. Bovendien is deze mooie plek geliefd als trouwlocatie. Zowel de Collse als de Genneper watermolen zijn door Van Gogh geschilderd. Hij trotseerde zelfs de vrieskou om de stukken ter plekke te voltooien.

Tientallen watermolensWater heeft altijd een belangrijke rol gespeeld in Noord-Brabant. Aan de vele beken en rivieren die door het landschap slingeren, lagen ooit tientallen watermolens. De grondheren en molenaars wisten maar al te goed hoe zij de kracht van water moesten benutten. Ondanks het trage stromen van het beekwater wisten zij precies hoe waterkracht zorgde voor bruikbare energie.

MolenwijersOm de waterkracht optimaal toe te passen vonden er ingrepen plaats aan de rivier- en beeklopen: molenaars legden omleidingen aan, groeven molenwijers en bouwden bruggen. Deze ingrepen in de natuur hebben mede het landschap en wegenpatroon van Brabant bepaald.

Dit artikel is afkomstig van Uitgeverij Matrijs, dat onlangs het informatieve boek ‘Watermolens in Noord-Brabant’ uitbracht, geschreven door Wim van Heugten. Het genaaid gebonden boek bevat 224 bladzijdes en is verkrijgbaar via de volgende website:

www.matrijs.com